Nga djepi në zyrë, The Economist: Përvojat e jetës në vendimet e shefave

Cila është pika juaj e dobët? Pse e doni këtë punë? A jeni ekspozuar ndaj kimikateve toksike në mitër? Disa pyetje në intervistat e punës janë shumë të shpeshta. Disa pyetje të tjera nuk bëhen kurrë, shkruan The Economist.

Përvojat e hershme, duke filluar nga fetusi e deri në punën e parë, mund të ndikojnë në mënyrën se si njerëzit sillen në punë, dekada më vonë.

Në një studim të botuar në vitin 2023, Raghavendra Rau dhe bashkautorët në Universitetin Cambridge, analizuan te drejtuesit e kompanive, efektin e të lindurit në pjesë shumë të ndotura të Amerikës, me dëshirën për ndërmarrjen e rrezikut.

Studiuesit zbuluan se shefat që kishin lindur në zona të përcaktuara më vonë si vende shumë të ndotura, të infektuara me kimikate të rrezikshme, ndërmorën më shumë rreziqe sesa kolegët dhe këto rreziqe zakonisht nuk shpërbleheshin.

Autorët mendojnë se ndotja ka ndikuar në zhvillimin e trurit të këtyre drejtuesve.

Zoti Rau dhe Gennaro Bernile në Universitetin e Majamit dhe Vineet Bhagwat në Universitetin George Washington, kanë shqyrtuar gjithashtu efektin e ekspozimit të hershëm ndaj katastrofave natyrore.

Në një studim të vitit 2014, akademikët krahasuan të dhënat e nivelit të tornadove, tërmeteve dhe dukurive të ngjashme, me të dhënat biografike të drejtuesve të lindur në Amerikë, për të kuptuar lidhjen e fatkeqësive natyrore të përjetuara midis moshave 5 deri në 15 vjeç, me natyrën e vendimmarrjes në biznes.

Shefat që kishin përjetuar një fatkeqësi natyrore në fëmijëri, e cila kishte marrë shumë jetë, prireshin të ishin më të kujdesshëm në biznes dhe ruanin mënjanë më shumë para të thata se drejtuesit që nuk kishin përjetuar një fatkeqësi të madhe natyrore.

Por nëse fatkeqësia natyrore kishte shkaktuar vetëm disa vdekje, kjo përvojë kishte ndikuar që shefat të ndërmerrnin rreziqe më të mëdha në biznes. Autorët e studimit mendojnë se nëse rreziqet nuk kanë pasoja të skajshme, mund të duket sikur ato ia vlejnë barra qiranë.

Përvojat e hershme të jetës nuk kanë ndikim vetëm në dëshirën për të ndërmarrë rrezik. Drejtuesit e korporatave në Amerikë që kanë përjetuar një fatkeqësi natyrore të skajshme, gjithashtu drejtojnë kompani me emetime më të ulëta karboni.

Në Kinë, politikanët rajonalë që u zhvendosën në fshat në moshë të re gjatë Revolucionit Kulturor, kanë më shumë gjasa se sa kolegët që të ndjekin politika në dobi të të varfërve në zonat rurale.

Edhe mjediset familjare ku njerëzit rriten gjatë dekadave, ndikojnë në vendimet për shpërndarjen e kapitalit.

Studiuesit zbuluan se shefat që u rritën në shtëpi ku babai ishte familjari i vetëm që fitonte para dhe më i arsimuar se nëna, vazhdojnë t’u japin menaxherëve meshkuj buxhete më bujare se menaxhereve femra.

Edhe sfondi ekonomik ndikon në vendimet në punë. Në vitin 2017, Antoinette Schoar nga Instituti i Teknologjisë në Masachusetts dhe Luo Zuo në Universitetin Kombëtar të Singaporit, analizuan historitë e karrierës së mbi 2000 drejtuesve të kompanive amerikane, për të kuptuar nëse ata e kishin filluar punën gjatë një recesioni.

Zbuluan se shefat që kishin nisur punë gjatë recesionit, ishin menaxherë më konservatorë dhe kursimtarë, krahasuar me ata që kishin marrë kontrollin gjatë një ekonomie në lulëzim.

Ky ndryshim vjen pjesërisht nga efekti që kanë rëniet ekonomike në vendet e punës. Drejtuesit që kanë nisur punën në kohë recesioni, kanë më shumë gjasa të fillojnë karrierën në firma më të vogla ose private, dhe puna në këto kompani ndikon në stilin e tyre drejtues.

Gjendja e hershme e ekonomisë ka ndikim edhe tek investitorët profesionistë. Një studim i fundit nga Jie Chen dhe bashkautorët në Universitetin Leeds, zbuloi se menaxherët e fondeve që filluan punën gjatë një recesioni, kishin kthime më të mira fitimi se të tjerët.

Ju mund të pyesni pse kanë rëndësi këto gjëra. Në fund të fundit, nuk është për t’u habitur që njerëzit formohen nga përvojat e tyre. Ashtu siç demografia nuk është thjesht fat, as fatkeqësitë, rëniet ekonomike apo problemet e zhvillimit, nuk janë.

Individët mund të shkojnë kundër rrymave ose t’i ndjekin ato. Askush nuk duhet të zgjedhë kandidatët në punë duke u mbështetur në vitet e hershme të formimit të tyre si njerëz. Dhe nëse do të shqetësoheshim për efektet e dukurive natyrore te viktimat, drejtuesit e kompanive nuk do të ishin në krye të listës.

Por ka tri arsye të mira për t’u kushtuar vëmendje studimeve të këtij lloji. Së pari, na tregojnë se shefat janë formuar nga ngjarje dhe mjedise që kanë qenë jashtë kontrollit të tyre. Fati luan një rol të rëndësishëm në suksesin në karrierë dhe në talent.

Së dyti, këto studime mund të shërbejnë si argument se nevojiten përvoja të larmishme në organizata. Dhe së treti, ato tregojnë se ngjarjet lënë pas gjurmë të mëdha që zgjasin.

Në një kohë kur Amerika rrezikon të rrëshqasë në një recesion të vetëshkaktuar, pasojat për menaxherët dhe punëtorët do të ishin më të gjata se një cikël biznesi.