Çmimi i ri tavan në naftën ruse sinjalizon pavarësim të BE-së nga G7-a

Më në fund Bashkimi Evropian ka arritur të miratojë pakon e re të sanksioneve ndaj Rusisë dhe Bjellorusisë, para se të shkojë në pushimin e përvitshëm në gusht.

Blloku evropian ka arritur në këtë pikë pasi e ka tejkaluar veton sllovake, sagë që është zvarritur me muaj.

Mirëpo, ndoshta lajm edhe më i madh është që BE-ja ka arritur ta ulë në mënyrë të konsiderueshme çmimin tavan për naftën ruse, dhe atë pa u marrë vesh me Shtetet e Bashkuara dhe grupin e shtatë vendeve më të industrializuara (G7) - të cilat mund t’i bashkohen vendimit më vonë – duke u shpërfaqur kështu si një bllok më i pavarur edhe me vetëbesim në skenën botërore.

Kur është caktuar çmimi tavan për naftën për herë të parë, në një samit të G7-s të mbajtur në dhjetor të vitit 2022, ai është konsideruar një kompromis global ndaj ndalesës së vënë nga BE-ja për shërbimet e transportit të naftës ruse.

Ideja ishte që përmes masës të uleshin të hyrat në tregtinë ruse, por edhe t’iu mundësohej shteteve të treta, sidomos atyre më të varfrave në jugun global, që të kenë qasje në këtë produkt për t’i shmangur mungesat.

Çmimi ishte përcaktuar 60 dollarë për fuçi dhe ndonëse palët ishin marrë vesh për ta rishikuar atë çdo tre muaj për t’i reflektuar luhatjet në çmimet botërore të naftës, çmimi ka mbetur i njëjtë për dy vjet e gjysmë.

BE-ja e ka prezantuar çmimin e ri prej 45 dollarësh për fuçi në qershor, bashkë me pakon e sanksioneve të reja, e 18-ta prej nisjes së luftës së plotë të Rusisë në Ukrainë në shkurt të vitit 2022.

Prej propozimit të bërë në samitin e G7-s në Kanada muajin e kaluar, blloku evropian ka provuar, por ka dështuar që të arrijë një marrëveshje me Shtetet e Bashkuara, për shkak të rritjes së çmimeve të naftës pas sulmeve izraelite dhe amerikane në qendrat bërthamore të Iranit.

Duke e konsideruar propozimin për çmimin e ri si diçka të vdekur, shumë vende anëtare të BE-së, sidomos Gjermania dhe Franca, kanë tentuar ta ringjallin idenë duke e bindur Qipron, Greqinë dhe Maltën – vende me sektorë të shumtë të shërbimeve detare – që të pajtohen për një masë të vetme në kuadër të BE-së.

Dikur kjo trio i është bashkuar idesë për çmimin prej 47.6 dollarësh për fuçi, 15 për qind më i lirë sesa çmimi mesatar në treg për naftën e papërpunuar ruse.

Çfarë i ka bindur këto shtete t’i bashkohen idesë është premtimi për një “rishikim dinamik”, që do të thotë se ai do të vëzhgohet në baza të rregullta.

Aspekti kryesor tani është nëse edhe vendet tjera të G7-s do t’i bashkohen nismës.

Në pasditen e 18 korrikut, pakos me sanksione u është bashkuar edhe Mbretëria e Bashkuar.

Zyrtarë të BE-së me të cilët ka biseduar Radio Evropa e Lirë, shpresojnë se ky hap i britanikëve do t’i nxisë edhe Shtetet e Bashkuara që të bëheshin pjesë e pakos.

Një tjetër pikë e rëndësishme e diskutimit ka të bëjë me kërcënimin sllovak për shfrytëzimin e vetos për sanksione.

Ajo që e bënte të veçantë këtë veto ishte lidhja që Bratislava ka bërë për t’i miratuar masat ndëshkuese, kundër të cilave ky vend i Evropës Qendrore në parim nuk kishte asgjë kundër.

Në fakt, ajo që e ka shqetësuar Sllovakinë ka qenë një propozim i ndarë i Komisionit Evropian, i prezantuar në fillim të këtij viti, për të hequr dorë nga importet ruse të energjisë në bllokun evropian deri në fund të vitit 2027.

Ky propozim, i quajtur “Rifuqizojeni BE-në”, nuk ka të bëjë me sanksione tradicionale që kërkojnë unanimitet, mirëpo një rregullim të brendshëm të tregut të BE-së që mund të realizohet me mbështetjen e një shumice të thjeshtë. Kjo nënkupton se nevojitet mbështetje prej vendeve anëtare që përfaqësojnë 65 për qind të popullsisë totale të BE-së.

Me fjalë tjera, në këtë mënyrë Brukseli mund ta shmangë lehtësisht Bratislavën.

Në fund, kryeministri sllovak, Robert Fico ka hequr dorë nga vetoja, duke i hapur rrugën Brukselit që t’i japë fund rrjedhjes së gazit rus në shtetin e tij prej 1 janarit të vitit 2028.

Mirëpo, ai e ka siguruar edhe një ‘mekanizëm krize’ në rregullore që mund të përdoret në rast të rritjes së madhe të çmimeve të energjisë dhe mungesës së gazit.

Kjo do të thotë se gazi rus mund të hyjë lehtësisht në bllokun evropian. Ai, gjithashtu, ka siguruar garanci që fondet e BE-së mund të përdoren për kompensim të çmimeve të larta të gazit, pasi Komisioni Evropian e ka prezantuar më herët gjatë javës një draft të buxhetit prej 2 trilionë eurosh.

Mes tjerash, Komisioni Evropian i ka premtuar Ficos që do ta ndihmojë Sllovakinë në rast të ndonjë arbitrariteti në të ardhmen për shkelje të kontratës me gjigantin rus të energjisë, Gazprom, me të cilin Bratislava ka kontratë valide deri më 2034./REL