Agim Vuniqi: Kush po e shtrembëron historinë?

Konteksti aktual

Historia e luftës së Kosovës po shënjestrohet në dy fronte: Nga njëra anë, propaganda e koordinuar e Serbisë, e cila në forumet ndërkombëtare dhe mediat globale përpiqet të paraqesë agresionin e viteve ’98-’99 si “konflikt civil” dhe të relativizojë krimet e kryera. Nga ana tjetër, një heshtje e frikshme nga vetë institucionet e Kosovës, që shpesh duken të lodhura nga e vërteta dhe të gatshme për kompromis të rrezikshëm. Narrativa e rreme tashmë nuk përhapet vetëm në dokumentarë apo libra, por edhe në TikTok, YouTube e rrjete sociale, ku montazhet propagandistike fitojnë miliona shikime, ndërsa brezi i ri shpesh e njeh më shumë versionin e manipuluar se atë të vërtetë. Ndërkohë, diaspora shqiptaro-amerikane – dikur shtylla kryesore e rezistencës, financimit dhe mobilizimit – sot është lënë në harresë institucionale, pa vend në librat zyrtarë dhe pa mirënjohjen që i takon.

Nga realiteti i luftës te zbrazëtia e pasluftës

Në logjikën e Luftës së Ftohtë, udhëheqja serbo-jugosllave shihej nga disa qendra perëndimore si “aleat i dobishëm”, për shkak të pozicionit të saj gjeopolitik kundrejt Bashkimit Sovjetik. Por lufta e Kosovës përmbysi këtë ekuilibër të rremë. Serbia e viteve ’90 ishte një shtet i kriminalizuar, që kishte ngritur një aparat represiv për të shkatërruar identitetin dhe ekzistencën fizike të shqiptarëve. UÇK-ja lindi si reagim i natyrshëm dhe i domosdoshëm ndaj kësaj dhune, në një kohë kur formacione të tjera si FARK-u, edhe pse kishin burime financiare, nuk arritën të krijonin ndikim real në terren. Planet institucionale për rezistencë shpesh dështonin, listat e luftëtarëve binin në duart e armikut, udhëheqësit iknin, dhe popullsia mbetej e pambrojtur. Kapitullimi i politikës para dhe gjatë eksodit të vitit 1999 ishte i plotë. 

Këtë e pasqyron denjësisht poeti dhe atdhetari, Zeqir Gërvalla me poezinë e tij origjinale e ruajtur në formën e vitit 1999, pa asnjë ndërhyrje:

ZËRI I KOSOVËS PËR LIRI

Anembanë bOtës

u dëgjua

Zëri i Kosovës

si det vale-valë

plot gjëmë e dallgë…

U zgjua rinia

U zgjua burrëria

U zgjua vashëria

hasmit serb i doli për –ballë…

… Së bashku me fushat

Së bashku me malet

Së bashku me fshatrat

Së bashku me qytetet

Së bashku me lumenjt

së bashku me detet…

UÇK-ja u ngrit në këmbë

me qëndrim-guxim e këngë

Popullit: në ballë i doli

Me grykën e pushkës armikut i foli…

E, VENDLINJA THËRRET

E para – në ndihmë iu gjet.

II

Një vdiste në front…

N’popull lindnin njëqind…

UÇK-ja shtohej-forcohej me mijëra shpirtra

çdo ditë…

Bota e kuptoi…

Bota u bind:

se ky popull ( burra-gra-rini-fëmijë )

MË s’duron të jetojë nën robëri

PO gjakon dritë-LIRI…

… Krisma pushkësh ndër beteja

Për FITORE – dritë-Reja…

UÇK-eja po lufton

Mbarë Kosova po ushton

Të gjithë shqiptarët për t’i bashkuar

Nën FLAMURIN KUQ e ZI

Për KOSOVË-ÇAMËRI – SHQIPËRI…

E, VENDLINDJA THËRRET

E para – në ndihmë iu gjet.

III

Po…

Anembanë bOtës

u dëgjua Zëri i Kosovës

porsi deti dallgë-dallgë…

Hapen varre…

Hapen plagë…

Hapen horizonte…

Rihapen varre…

Rihapen plagë…

Rihapen horizonte të Reja…

Në MBROJTJE KOMBËTARE

SHndërrohet UÇK-eja;

Rivarrosen: trimat… dëshmorët… viktimat…

Ringjallen përsëri – feniksë të rinj…

Po, po…

Shërohen plagë

për LIRINË dritëbardhë

që në prag

Ja, ka ardhë…

E, VENDLINDJA THËRRET

Sërish – në ndihmë iu gjet…

IV

… edhe Sot

Anembanë Kosovës…

Jehojnë fushat-kodrat-malet…

Lufta jonë, o dot nuk ndalet:

pa e bërë SHQIPËRINË ETNIKE

me tërë bOtën

të jetë

Mike…

E, VENDLINDJA THËRRET

Dha frytin e vet –

U bë: FOND KOSOVE;

me shqiptarët

Anembanë kësaj bOte

për Sot –

e Mijëvjeçarin e Ri

Për DRITË e (I) L I R I . . .

( Bronx, NY Amerikë

Më 26.VIII. 1999 )

Saga për vullnetarët e diasporës

Fondi “Vendlindja thërret” ishte jo vetëm një mekanizëm financiar, por një akt i pastër solidariteti dhe sakrifice. Ai u krijua nga diaspora, u mbajt gjallë nga djersa e punëtorëve emigrantë dhe u shndërrua në arterien kryesore të furnizimit me armatim, uniforma dhe mbështetje logjistike. Sot, 26 vjet më pas, listat e veteranëve shpesh shndërrohen në skandale politike, ndërsa emrat e administratorëve dhe kontribuuesve kryesorë të fondit nuk përmenden asnjëherë. Politika e sotme e Kosovës është më e gatshme të përkujtojë “kontributet institucionale” të atyre që nuk ndryshuan rrjedhën e historisë, se sa të nderojë ata që realisht e mbajtën atë gjallë. Kjo nuk është vetëm padrejtësi morale, por edhe një rrezik për shtrembërimin e kujtesës kombëtare.

Thirrje për drejtësi historike

Historia nuk është pronë e politikanëve të radhës. Ajo u takon atyre që e bënë me gjak, me punë dhe me besim. Diaspora shqiptaro-amerikane ishte fituesi moral i luftës – jo vetëm sepse dha financa dhe armë, por sepse besoi në një Kosovë të lirë kur askush tjetër nuk e garantonte këtë. Në vitin 2025, është koha që Ministria e Mbrojtjes dhe institucionet e Kosovës të vendosin këtë të vërtetë në librat e historisë dhe ta njohin zyrtarisht: pa diasporën, pa Fondin “Vendlindja thërret” dhe pa sakrificën e mërgimtarëve, kjo luftë nuk do të kishte pasur fundin që pati.