Trashëgimia e guximit: Vëllezërit Mazrekaj dhe lufta për liri

Në këtë fotografi të çmuar nga vitet 40, në të majtë shihet Bajram Mazrekaj dhe në të djathtë vëllai i tij, Demë Mazrekaj. Ata ishin vëllezërit e gjyshit tim, të vëllait të madh që nuk është i paraqitur në këtë foto. Homza ishte më i madhi, pasuar nga Bajram dhe Dema.

Vëllezërit ishin luftëtarë të shquar në Lëvizjen Kombëtare Çlirimtare, duke mbrojtur me trimëri kufijtë shqiptarë në zonën e Dukagjinit.

Bajrami veçanërisht u dallua për aftësitë e tij të pakrahasueshme ushtarake. Ai udhëhoqi dhe luftoi me grupin e Vokshit në shumë beteja, duke luajtur një rol kyç në çlirimin e territoreve deri në Andrijevicë, tani pjesë e Malit të Zi.

Nën komandën e Gjeneral Ali Bajraktarit nga Juniku, tre vëllezërit gjithashtu morën pjesë në Betejën e Junikut, një moment vendimtar kur forcat e Çlirimtarëve Kombëtarë u tradhtuan nga grupi komunist shqiptar në bashkëpunim me forcat serbe jugosllave. Me mrekulli, të tre vëllezërit mbijetuan.

Pas luftës, gjyshi im u burgos në Nish për akuzën e pretenduar se kishte vrarë një oficer të lartë serb. Ndërkohë, Bajrami dhe Dema arratisen në Shqipëri, ku më vonë, Muharremi, djali i Bajramit, u burgos për 25 vjet. Ngjashëm, Mehmeti, djali i Homzës dhe vëllai i babait tim, u vra tragjikisht nga forcat enveriste në veri të Shqipërisë.

Më kujtohen tregimet nga fëmijëria ime në Pejë—edhe pse linda në qytet, fundjavat i kalonim në Voksh. Mbrëmjeve mbledheshim në kullën e stërgjyshërve, ku dëgjonim me admirim për guximin e Bajramit në luftë, i cili thuhet se ka mundur me dorën e vet shumë armiq. Trashëgimia e tyre vazhdon të jetojë në historinë e familjes sonë dhe në zemrën e kombit tonë.