France24: Me rivalin kryesor në burg, Erdogani e kthen Turqinë në një “autokraci të supozuar”

Përballë protestave masive në një shkallë të paparë në më shumë se një dekadë, qeveria turke ka kërcënuar me më shumë arrestime dhe një ndalim të zgjatur të tubimeve në Ankara. Turqit kanë dalë në rrugë çdo ditë për të kundërshtuar burgosjen e kryebashkiakut të Stambollit Ekrem Imamoglu, arrestimi i të cilit sinjalizon kulmin e më shumë se dhjetë viteve të regresionit demokratik në vend

Përmasat e protestave e kanë bërë qeverinë turke gjithnjë e më të tensionuar. Pas gjashtë netësh tubimesh të njëpasnjëshme në disa qytete anembanë vendit duke kundërshtuar burgosjen e kryebashkiakut të Stambollit Ekrem Imamoglu, autoritetet njoftuan arrestime të reja të martën dhe ndalimi i tubimeve është zgjatur deri më 1 prill.

“Mos prishni qetësinë e bashkëqytetarëve tanë me provokimet tuaja”, tha presidenti Recep Tayyip Erdogan për politikanin e opozitës, të cilin e konsideron përgjegjës për dhunën, raporton France24.

Erdogani i ka quajtur protestat si “terrorizëm i rrugës”.

Zgjatja e ndalimit të protestave në Turqi tani zbatohet për tre qytetet më të mëdha të vendit – Stambollin, Izmirin dhe kryeqytetin Ankara – ndërsa numri i fundit i arrestimeve shkon në afro 1500.

Midis të arrestuarve janë shtatë gazetarë, duke përfshirë një fotograf të AFP, i cili u akuzua nga autoritetet për pjesëmarrje në një tubim të paligjshëm. AFP e ka dënuar burgimin si “të papranueshëm” dhe ka kërkuar lirimin e tij të menjëhershëm.

Studentët thanë se do të vazhdojnë me protesta edhe pse Partia Popullore Republikane (CHP) e Imamoglut në një ndryshim taktike të mërkurën, tha se nuk do të bëjë thirrje për protesta jashtë Bashkisë së Stambollit.

“Jemi dëshmitarë të vendosjes së të gjithë taktikave represive, me ndalime të demonstratave, kufizime në mediat sociale dhe ndalim të kanaleve televizive që transmetojnë imazhe të protestave”, tha për FRANCE 24 Marc Pierini, studiues i asociuar në Carnegie Europe dhe ish-ambasador i BE-së në Siri.

Pronari i X, Elon Musk, njoftoi të mërkurën se do të kundërshtonte në gjykatën më të lartë të Turqisë një urdhër të qeverisë për të bllokuar mbi 100 llogari përdoruesish kritikë ndaj regjimit të Erdoganit.

Vitet e spastrimeve masive në administratë, persekutimi i intelektualëve dhe artistëve dhe miratimi i ligjeve anti-liberale tregojnë se lëvizja autoritare e Erdoganit nuk është asgjë e re. Por arrestimi i kryebashkiakut të Stambollit shënon një “pikë kthese” në historinë politike të Turqisë, sipas analistit politik Bilal Ata Aktas.

“Ne po largohemi nga modeli i autoritarizmit konkurrues [një regjim hibrid me institucione demokratike që shpërndajnë pushtetin, por gjithashtu janë të kapur nga ata që sundojnë] për të hyrë në një autokraci të supozuar. Autoritetet nuk janë më të kënaqur me ndikimin në lojën elektorale; ata tani duan të zgjedhin rregullat, arbitrat dhe kundërshtarët”, shpjegoi Aktas.

Analistët pranojnë se presidenti turk po kërkon të mbajë jashtë rivalin e tij më të fortë nga zgjedhjet e ardhshme presidenciale, të cilat janë planifikuar për në vitin 2028. I moderuar dhe karizmatik, kryebashkiaku i Stambollit mishëron për shumë turq shpresën e një vendimi politik pas 22 vitesh qeverisje të AKP-së.

Kandidatura e Imamoglut u miratua në një zgjedhje paraprake të organizuar nga partia e tij të dielën, ditën e arrestimit të tij. Pesëmbëdhjetë milionë votues turq dolën në qendrat e votimit për të votuar për kryetarin e bashkisë. Sipas CHP, mbi 13 milionë nga këta votues nuk ishin anëtarë të partisë kemaliste.

“Është interesante të vërehen paralelet midis karrierës politike të Imamoglut dhe asaj të Erdoganit. Të dy vijnë nga brigjet e Detit të Zi dhe kanë qenë kryebashkiakë shumë të njohur të Stambollit. Është sikur presidenti e shihte Imamoglun si një kërcënim sepse i ngjan shumë atij”, tha Samim Akgonul, kreu i Departamentit të Studimeve Turke në Universitetin e Strasburgut.

Nëse ai synon të kandidojë për president, Erdogani, të cilit teorikisht i është ndaluar të kandidojë për rizgjedhje, do të duhet të ndryshojë kushtetutën. Opsioni tjetër do të ishte shpallja e zgjedhjeve të parakohshme, të cilat do të kërkonin një shumicë prej tre të pestat në parlament.