Pse Kosova nuk ekziston në hartat e motit ndërkombëtar: një kritikë ndaj Entit Hidrometeorologjik të Kosovës

Në vitin 2025, kur çdo qytet i Evropës shfaqet në radarët globalë të motit dhe në hartat e cilësisë së ajrit, Kosova vazhdon të mbetet një pikë boshe, një vakuum informacioni në platforma që përdoren nga miliona qytetarë: Apple Weather, Google Weather, AccuWeather, Weather Channel, apo Air Quality Index. Qytetet e Shqipërisë—nga Tirana e deri në Sarandë—shfaqen me të dhëna të plota meteorologjike e atmosferike, ndërsa Prishtina nuk figuron fare, sikur ky qytet mos të ekzistonte.

Kjo nuk është thjesht një çështje teknike. Është një dështim institucional, një paaftësi për të integruar Kosovën në rrjetet ndërkombëtare që standardizojnë dhe shpërndajnë të dhënat meteorologjike e klimatike.

Kosova jashtë rrjeteve ndërkombëtare – një dëm i heshtur institucional

Enti Hidrometeorologjik i Kosovës (IHMK) ende nuk është plotësisht i integruar në:

WMO – World Meteorological Organization, ku raportimi duhet të jetë i standardizuar dhe i përditësuar.

EUMETNET, rrjeti kryesor i të dhënave evropiane të motit.

EUMETSAT, që siguron imazhe satelitore dhe të dhëna për radarët regionalë.

EEA – European Environment Agency, për cilësinë e ajrit.

Pa këtë integrim, aplikacionet ndërkombëtare marrin një mesazh të thjeshtë: nuk ka të dhëna të besueshme nga Kosova. Dhe kur nuk ka të dhëna, qytetet hiqen nga harta.

Ky është një realitet i hidhur: në sytë e botës digjitale, Kosova meteorologjikisht është e padukshme.

Paaftësia për të krijuar rrjet të sensoreve dhe stacioneve të certifikuara

Ndërsa vendet përreth kanë qindra stacione të certifikuara dhe dhjetëra stacione radarike të integruara, Kosova vazhdon me një infrastrukturë të vjetëruar dhe të padeshifruar për rrjetet ndërkombëtare. Edhe stacionet që ekzistojnë:

nuk janë të certifikuara sipas standardeve WMO,

raportojnë në mënyrë të pjesshme,

ose nuk transmetojnë në kohë reale.

Në këtë situatë, pajisjet moderne dhe aplikacionet globale nuk mund të ndërtojnë modele të sakta për Kosovën. Ato thjesht e anashkalojnë.

Prishtina – kryeqyteti i vetëm në Evropë që nuk figuron në hartat e ajrit

Ironikisht, Kosova njihet ndër vendet me ndotjen më të lartë të ajrit në dimër, por aplikacionet e cilësisë së ajrit nuk e shfaqin Prishtinën. Arsyeja është e thjeshtë:

Asnjë nga stacionet e qeverisë së Kosovës nuk është i integruar në rrjetin evropian të raportimit (EEA).

Në vend të tyre, qytetarët mbështeten në sensorë privatë, shpesh të vendosur nga entuziastë ose organizata joqeveritare—gjë që është e lavdërueshme për qytetarët, por turpëruese për institucionet.

Pasojat: qytetarët pa informacion, shteti pa kredibilitet

Mungesa e të dhënave meteorologjike dhe të cilësisë së ajrit ka pasoja të mëdha:

qytetarët nuk kanë paralajmërime të sakta për rrebeshe, vërshime apo ndotje të ajrit;

bizneset nuk kanë informacione për planifikim;

shkencëtarët nuk kanë seri të dhënash për studime;

imazhi i shtetit dobësohet, duke e bërë Kosovën “zonë të bardhë” në hartat globale.

Në një epokë ku informatika meteorologjike është parakusht për sigurinë publike, IHMK po mbetet institucioni më pak funksional në raport me nevojat e qytetarit dhe standardet bashkëkohore.

Çfarë duhet bërë menjëherë

Kosova nuk mund të mbetet më jashtë sistemeve globale. Hapat urgjentë janë:

1. Modernizimi i stacioneve meteorologjike dhe certifikimi WMO

Të gjitha stacionet duhet të përditësohen, kalibrohen dhe regjistrohen në rrjetin ndërkombëtar.

2. Integrimi i të dhënave në EUMETNET dhe EEA

Pa këtë hap, Kosova do të vazhdojë të mbetet e padukshme.

3. Transparencë në kohë reale

Të dhënat duhet të publikohen automatikisht çdo 10 minuta, si në të gjitha vendet e rajonit.

4. Hapja e rrjetit për sensorë privatë të certifikuar

Çdo qytetar ose shkollë që vendos një stacion duhet të mund të kontributojë në mënyrë të standardizuar.

5. Ndërhyrje emergjente në sistemin e paralajmërimit të motit

Ky është thelbësor për sigurinë e qytetarëve, sidomos në klimën e sotme të paqëndrueshme

Kosova nuk është e padukshme në hartë; e padukshme është përgjegjësia institucionale për ta futur vendin në rrjetet botërore që garantojnë siguri, informim dhe transparencë. Në një kohë kur edhe një fshat i vogël në Alpet e Italisë shfaqet me të dhëna të plota në radar, është e pajustifikueshme që Prishtina, kryeqyteti i një vendi të Europës Juglindore, të mos ekzistojë në hartat e motit e të ajrit.

Kjo analizë është apel për modernizim, profesionalizëm dhe përfundimisht, për ta sjellë Kosovën në shekullin XXI meteorologjik.