Energji e Re/ Fitorja në buxhet për të rinjtë bullgarë ushqen shpresën për ndryshim

Kushdo që nuk është i bindur për fuqinë e protestës, nuk ka nevojë të kërkojë më tej se Bullgaria për prova të ndryshimit që njerëzit në rrugë mund të sjellin. Më 26 nëntor dhe 1 dhjetor, dhjetëra mijëra bullgarë, kryesisht të rinj, pushtuan qendrën e Sofjes dhe qytete të tjera të mëdha në protestë kundër një projektbuxheti të vitit 2026 që propozonte rritjen e taksave mbi sektorin privat për të financuar rritjen e pagave për sektorin publik, një rrugë e shkurtër, thanë kritikët, për kontroll më të madh qeveritar mbi administratën publike, ushtrinë dhe policinë.

I tronditur nga përmasat e protestave, më 2 dhjetor koalicioni qeverisës i populistëve të GERB-it, socialistëve pro-rusë dhe nacionalistëve "Ka një Popull të Tillë", i mbështetur nga partia "Fillimi i Ri" e oligarkut Delyan Peevski e hoqi planin e shpenzimeve.

Ashtu si studentët morën drejtimin në Serbi pas një aksidenti fatal në një stacion hekurudhor në nëntor të vitit të kaluar, "Gjenerata Z" duket se po merr pishtarin në Bullgari pa domosdoshmërisht ndonjë lidhje të fortë me partitë reformiste të opozitës "Ne Vazhdojmë Ndryshimin" dhe "Bullgaria Demokratike". Duke synuar tani dorëheqjen e vetë qeverisë, si dhe braktisjen e buxhetit, protestuesit janë zotuar të mbushin rrugët përsëri të premten në mbrëmje.

Të rinjtë kanë munguar dukshëm në demonstratat politike në Bullgari vitet e fundit; hera e fundit që adoleshentët dhe studentët e universitetit dolën në një numër të konsiderueshëm ishte në vitet 2013-2014, kur Universiteti i Sofjes u pushtua dy herë.

"Ky moment përfaqëson një pikë kthese në tolerancën e të rinjve ndaj korrupsionit dhe mënyrës se si funksionojnë gjërat këtu", tha studentja 22-vjeçare e sociologjisë Anna Bodakova, e cila ka ndërtuar një numër të konsiderueshëm ndjekësish në internet gjatë vitit të kaluar me kritikat e saj ndaj sistemit arsimor bullgar, plagës së dhunës në familje dhe vrasjes së grave, si dhe politikave të aleancës qeverisëse.

Bullgarët e kanë parë me shqetësim në rritje ngritjen politike të Peevskit, i cili nga shumë njerëz shihet si mishërimi i lidhjes së errët të politikës, korrupsionit dhe krimit të organizuar që e ka ndjekur vendin për dekada të tëra. SHBA-të e kanë sanksionuar atë sipas Aktit Magnitsky, duke e akuzuar për korrupsion dhe ndikim, ndërsa Britania gjithashtu vendosi sanksione, duke thënë se Peevski ishte i përfshirë në përpjekjet "për të ushtruar kontroll mbi institucionet dhe sektorët kryesorë në shoqërinë bullgare përmes ryshfetit dhe përdorimit të perandorisë së tij mediatike".

“Që kur ishim në shkollë fillore, kemi qenë dëshmitarë të Delyan Peevskit që merr pozicione të ndryshme, gjithnjë e më të rëndësishme në poste publike, për të cilat ai me sa duket nuk është i përshtatshëm”, tha Bodakova. Buxheti ishte vetëm “katalizatori” për shpërthimin e zemërimit popullor, i tha ajo BIRN.

“Problemi në fjalë është më i madh: ne duam të qëndrojmë në Bullgari, të punojmë këtu, të krijojmë familjet tona këtu dhe përmes taksave tona të sigurojmë fondet e nevojshme për të mbështetur sistemin e sigurimeve shoqërore që një ditë do t’u paguajë pensionet prindërve tanë”, tha Bodakova. “Qeveria po i bën këto gjëra qëllimisht të vështira për ne.”

“E gjithë kjo kulmoi në një lëvizje të organizuar që po përpiqet t’ua bëjë gjërat po aq të vështira atyre përmes protestave demokratike dhe fushatave në mediat sociale që kanë arritur vërtet në çdo cep të internetit; nga liderët e opinionit te konkurrentët e reality show-t dhe madje edhe këngëtarët e pop-folk, të gjithë po avokojnë për dorëheqjen e kësaj qeverie.”

Duke shfrytëzuar fuqinë e mediave sociale, protestuesit kanë transmetuar drejtpërdrejt ngjarjet, madje kanë kapur në kamera huliganë të maskuar që nisën përleshjet me policinë në atë që Bodakova dhe të tjerë e quajnë një përpjekje të sponsorizuar nga shteti për të infiltruar protestat dhe për ti diskredituar ato me dhunë.

"Më e rëndësishmja, kjo gjeneratë ka hequr shumë nga frika që lidhet me Peevskin dhe kontrollin e tij mbi të gjitha proceset qeveritare dhe e ka shndërruar atë në një meme," tha ajo për BIRN. Prania e adoleshentëve dhe studentëve të universitetit po nxit optimizmin edhe midis protestuesve më të lodhur.

"Para protestës së parë më 26 nëntor, do të kisha thënë se nuk jam optimist," tha shkrimtari Andrey Velkov, 48 vjeç, romani i fundit i të cilit u botua këtë vit me titullin Requiem For A State.

"Në vitet e fundit, me përjashtim të disa shpërthimeve sporadike, protestat janë dukur të gjitha si seanca publike psikoterapie për shtresën e hollë të pjesës jo-konformiste dhe me mendje aktive të shoqërisë, sesa si një instrument për presion politik."

Protesta e nëntorit ishte ndryshe, tha ai, dhe jo vetëm për shkak të shkallës së saj.

“Energjia ishte e ndryshme, kryesisht sepse edhe Gjenerata Z po merrnin pjesë, duke u zgjuar më në fund dhe duke qëndruar pranë brezave që protestuan më parë”, tha ai. “Kjo solli përsëri shpresën se procesi i shndërrimit të shtetit në një moçal me baltë, nëse nuk ndalet, të paktën vonohet.”

Politika e ‘ushqimit të shpejtë’

Kjo nuk do të thotë që zemërimi popullor do të përkthehet automatikisht në mbështetje më të madhe për opozitën pro-BE - Ne Vazhdojmë Ndryshimin dhe Bullgaria Demokratike - e cila ndau pushtetin në vitet e fundit, përfshirë edhe me GERB-in e Boyko Borissov, por me pak efekt real.

"Partitë e opozitës janë fajtore që i bëjnë njerëzit apatikë", tha Velkov. "Kryesisht sepse ato gjithmonë përkulen ndaj një kompromisi me status quo-në politike dhe janë jashtëzakonisht të këqija në komunikimin me rrethin më të gjerë të votuesve, gjë që nga ana tjetër i bën njerëzit të prekshëm ndaj miratimit të narrativave të palës tjetër."

"Requiem For A State" i Velkov, romani i tij i pestë, është një rrëzim mezi i maskuar i Bullgarisë bashkëkohore, një histori e një vendi të quajtur "Ulgaria" të drejtuar nga njerëz si "Eevski" dhe "Orissov".

Në libër, "bullgarët" e rinj detyrohen të bëjnë kompromis për moralin e tyre, ndërsa shoqëria pret me padurim që politikani i ardhshëm me fytyrë të re të premtojë një të ardhme më të mirë.

“Nëse kjo energji e re në shoqëri drejtohet dhe komunikohet në mënyrë të përshtatshme, Bullgaria në fund të fundit mund të ketë ende një shans për tu bërë një vend normal dhe demokratik evropian një ditë”, tha Velkov. Në vend të këtij produkti sintetik ushqimor të shpejtë që fsheh kleptokracinë arrogante që përfaqëson aktualisht.