Kush është Maria Kolesnikova një nga 123 të burgosurit e liruar nga Bjellorusia pas ndërhyrjes së Presidentit Trump

Ajo që në këtë foto bën zemrën me duar, është 43-vjeçarja Maria Kolesnikova, një nga 123 të burgosurit të liruara nga burgjet politike bjelloruse, që mbërritën në Ukrainë me autobus të shtunën. Lideri autokrat, Alexander Lukashenko, pas bisedimeve dyditore me një të dërguar të presidentit amerikan, Donald Trump jep lirinë të burgosurve politik, mes të cilëve fituesin e Çmimit Nobel për Paqe, Ales Bialiatski, dhe figurën kryesore të opozitës, Maria Kalesnikava, në këmbim heqjes së sanksionet ndaj potasit bjellorus nga SHBA. Potasi është një përbërës kyç në plehra dhe ish-shteti sovjetik është një nga prodhuesit kryesorë të tij në botë.

Në historinë e kombeve ka momente kur një njeri i vetëm, pa ushtri, pa pushtet formal dhe pa ambicie personale për sundim, bëhet më i fortë se aparati i frikës. Maria Kolesnikova i përket kësaj kategorie të rrallë. Ajo nuk u ngjit në skenën politike përmes karrierës, por përmes ndërgjegjes; jo për të fituar pushtet, por për t’i dhënë zë dinjitetit të nëpërkëmbur të një shoqërie.

E formuar si muzikante klasike, flautiste e rafinuar dhe drejtuese kulturore, Kolesnikova vinte nga një botë ku disiplina, harmonia dhe ndjeshmëria janë ligje themelore. Pikërisht këto virtyte, në një paradoks tragjik, u shndërruan në armët e saj politike. Kur Bjellorusia u përfshi nga protestat masive të vitit 2020, pas zgjedhjeve të kontestuara presidenciale, Maria Kolesnikova nuk u bë thjesht një figurë opozitare; ajo u bë një simbol i mënyrës se si kultura mund të përballet me brutalitetin.

Në një regjim të ndërtuar mbi bindjen se frika është mjeti më efikas i qeverisjes, Kolesnikova ofroi diçka rrënjësisht subversive: qetësi, buzëqeshje dhe refuzim moral. Ajo ishte pjesë e treshes ikonike të grave që sfiduan hapur Aleksandër Lukashenkon, duke e zhveshur regjimin nga miti i pathyeshmërisë së tij. Në një shoqëri të mësuar me figura mashkullore autoritare, prania e saj e vendosur dhe e kulturuar kishte një efekt çarmatosës.

Aktin e saj më të njohur, thyerjen e pasaportës për të refuzuar dëbimin e detyruar, historia do ta mbajë mend si një gjest të pastër simbolik, por me peshë të jashtëzakonshme politike. Ai ishte një “jo” i shqiptuar jo me zë, por me trup; një akt që e shndërroi individin në ide. Kolesnikova zgjodhi burgun në vend të mërgimit, duke e kthyer qelinë në një hapësirë rezistence morale.

Dënimi i saj me shumë vite burg ishte përpjekja klasike e regjimeve autoritare për të shuar shembullin. Por historia na mëson se shembujt nuk shuhen; ata përhapen. Gjatë viteve të izolimit, emri i saj u bë referencë ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, ndërsa shëndeti i saj i brishtë u kthye në akuzë të heshtur ndaj sistemit që e mbante të mbyllur.

Lirimi i Maria Kolesnikovës, si pjesë e një akti më të gjerë diplomatik, nuk është fundi i historisë së saj. Përkundrazi, është një pikë kthese. Ajo del nga burgu jo si një figurë e thyer, por si dëshmi e gjallë se pushteti mund të burgosë trupin, por jo kuptimin. Në një kohë kur politika globale shpesh reduktohet në pazare dhe interesa, figura e saj na kujton se dimensioni etik mbetet themeli i çdo lirie të qëndrueshme.

Maria Kolesnikova nuk është thjesht një ish-e burgosur politike. Ajo është një metaforë e rezistencës së heshtur, e kurajos pa retorikë dhe e forcës që lind nga refuzimi për t’u bërë bashkëpunëtor i së keqes. Në këtë kuptim, ajo nuk i përket vetëm Bjellorusisë, por gjithë atyre shoqërive që ende luftojnë për të drejtën themelore për të qenë të lira pa u bërë mizore.