12 Rafale për Serbinë, “Le Monde” e përmend Vuçiqin si nxitës të trazirave në Kosovë

Askush nuk i konteston përfitimet për Francën dhe Evropën nga pajisja e forcave ajrore serbe me Rafale. Por duhet shpresuar se janë marrë të gjitha masat paraprake për të mbrojtur teknologjinë dhe ekspertizën në një vend ku prodhuesit kinezë dhe rusë të avionëve do të jenë në gjendje të kontrollojnë efektivitetin e tyre lirshëm.

Roli me shumë funksione i luftarakut Rafale, i ndërtuar nga Dassault Aviation, më në fund po e arrin suksesin që priste jashtë vendit. Ai peshon shumë në eksportet franceze të armëve, të cilat e kanë ngritur Francën në vendin e dytë në mbarë botën për nga vlera e eksportit, sipas raportit të fundit nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimit të Paqes në Stokholm, të botuar në mars. Shumë prapa Shteteve të Bashkuara, por tani përpara Rusisë.

Libri i porosive të Dassault Aviation është aq i mbushur sa prodhuesi po lufton për të plotësuar kërkesën. Kontrata e fundit u njoftua me bujë të madhe të enjten më 29 gusht në Beograd, ku kishte udhëtuar presidenti Emmanuel Macron. Për 24 orë, ai braktisi kërkimin e tij për një kryeministër (të Francës), për të marrë pjesë në nënshkrimin e shitjes në Serbi të 12 Rafale’ve, për një shumë që i afrohet 3 miliardë eurove.

Përderisa suksesi tregtar i këtij operacioni – i cili ka qenë duke u krijuar që nga shitja e 12 modeleve të tjera tre vjet më parë në Kroaci, fqinji dhe rivali rajonal i Serbisë – është i pamohueshëm, dimensioni i tij diplomatik është shumë më i diskutueshëm. Që në fillim, projekti është konsideruar i ndjeshëm, dhe me të drejtë, për shkak të lidhjeve të Serbisë me Rusinë e Vladimir Putinit.

Serbia, kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian (BE), nuk i zbaton sanksionet e vendosura nga evropianët ndaj Moskës pas pushtimit të Ukrainës. Ndryshe nga linjat ajrore të BE-së, Air Serbia vazhdon të fluturojë drejt Moskës. Beogradi ka porositur gjithashtu helikopterë luftarakë dhe bateri të mbrojtjes ajrore nga Rusia dhe Kina.

Masat paraprake të nevojshme

Elysee po mbron pikërisht argumentin e kundërt për të justifikuar shitjen e Rafale, të cilën e sheh si një mjet për të “ankoruar Serbinë në Evropë”, në vend që ta lërë atë të kalojë në një zonë gri që Moska dhe Pekini po përdorin për të ushtruar ndikimin e tyre. Blerja e Rafales për të zëvendësuar flotën serbe të avionëve të lodhur rusë MiG-29 shënon një “ndryshim strategjik”, “historik dhe të rëndësishëm”, argumentoi presidenti francez. Ai është i bindur se “klubi Rafale”, në të cilin Serbia bashkohet me Greqinë dhe Kroacinë, përkundrazi mund të “kontribuojë në paqen në Evropë” dhe të nxisë integrimin rajonal.

Askush nuk do të kundërshtojë përfitimet për Francën dhe Evropën nga pajisja e forcave ajrore serbe me avionë francezë dhe jo rusë – apo edhe amerikanë. Një shitje e tillë nënkupton një lidhje të zgjatur me vendin prodhues, në drejtim të trajnimit, mirëmbajtjes dhe furnizimit me pjesë këmbimi. Por ne duhet të shpresojmë që të gjitha masat paraprake janë marrë për të garantuar mbrojtjen e teknologjisë dhe njohurive të përfshira në Rafale, në një vend ku shtetasit rusë janë të lirë dhe ku prodhuesit kinezë dhe rusë të mbrojtjes kundërajrore do të jenë në gjendj për të verifikuar performancën e tyre lirshëm.

Së fundi, forca shtytëse më e fuqishme pas integrimit të Serbisë në tufën evropiane nuk gjendet nën kabinën e Rafales, sado të aftë që të jenë. Pengesat kryesore për këtë afrim janë nacionalizmi dhe drejtimi autokratik i vendit të tij nga presidenti Aleksandar Vuçiq, i cili ia mbyll gojën shtypit, keqtrajton kundërshtarët dhe nxit trazira në Kosovë, pavarësinë e së cilës ai e refuzon. Fatkeqësisht, presidenti Macron nuk kishte asgjë për të thënë për të gjitha këto të enjten në Beograd.