Shtatë pikat kyçe të marrëveshjes Ukrainë-SHBA, Zelensky mund të festojë

SHBA dhe Ukraina kanë nënshkruar një marrëveshje që i jep Uashingtonit qasje në disa nga burimet natyrore të vendit të shkatërruar nga lufta.

Marrëveshja, disa muaj në përgatitje, krijon një fond investimi rindërtimi që Ukraina beson se do të forcojë mbështetjen amerikane në vitin e tretë të rezistencës ndaj agresionit rus, transmeton KoosvaPress.

BBC ka parë një draft të marrëveshjes, por jo versionin përfundimtar të saj. Bazuar në atë skicë dhe deklarata nga Kievi dhe Uashingtoni, këtu janë shtatë pika kyçe:

1. Ukraina nuk do të duhet të shlyejë asnjë borxh ndaj SHBA-së

Presidenti i SHBA-së Donald Trump më parë kërkoi që Ukraina të kthejë 350 miliardë dollarë, të cilat ai pretendon se janë ndihmë ushtarake dhe financiare amerikane që nga fillimi i luftës. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky e hodhi poshtë këtë kërkesë.

Por Uashingtoni duket se ka hequr dorë. Kryeministri ukrainas Denis Shmihal deklaroi se marrëveshja nuk parashikon asnjë detyrim për të shlyer "borxhin" e supozuar.

Megjithatë, Trump e prezantoi marrëveshjen si një fitore për palën e tij, duke thënë se SHBA-ja "teorikisht do të merrte dukshëm më shumë" sesa investoi administrata e mëparshme për të ndihmuar Ukrainën.

2. SHBA përdor një ton më të ashpër ndaj Rusisë

Administrata amerikane ka përdorur gjuhë shumë më të ashpër se sa ka qenë rasti në deklaratat e qeverisë Trump deri më tani.

Deklarata e Departamentit të Thesarit të SHBA tha se ishte një "pushtim total rus" dhe shtoi: "Asnjë vend apo individ që ka financuar ose furnizuar makinën ruse të luftës nuk do të përfitojë nga rindërtimi i Ukrainës".

Ky ton ndoshta do të inkurajojë Kievin, i cili në negociatat mes Moskës dhe Uashingtonit këmbënguli për presion më të madh ndaj Rusisë.

3. Marrëveshja përfshin edhe projektet e naftës dhe gazit

Edhe pse shumica e bisedave publike janë për pasurinë minerale të Ukrainës, marrëveshja përfshin gjithashtu projekte të reja që lidhen me naftën dhe gazin dhe infrastrukturën përkatëse.

Në të gjitha rastet, pronësia e burimeve mbetet ukrainase, megjithëse SHBA-të do të kenë një qasje të përbashkët. Kjo konsiderohet si një zbutje e pozicionit të mëparshëm të Ukrainës, sepse elementë të tillë nuk ishin pjesë e versioneve të para të marrëveshjes.

4. Marrëveshja nuk pengon anëtarësimin e Ukrainës në BE

Ukraina ka vite që përpiqet për anëtarësim në BE dhe negociatat u hapën zyrtarisht qershorin e kaluar.

Kishte frikë se një marrëveshje me Uashingtonin mund ta bënte më të vështirë anëtarësimin në BE, veçanërisht nëse investitorët amerikanë marrin status preferencial, duke pasur parasysh se Ukraina tashmë ka një partneritet strategjik me Brukselin për lëndët e para.

Megjithatë, në tekstin e marrëveshjes thuhet se SHBA-ja e njeh synimin e Ukrainës për tu anëtarësuar në BE dhe se ky qëllim nuk duhet të rrezikohet nga kjo marrëveshje.

Marrëveshja parashikon gjithashtu se, nëse Ukraina duhet të rishikojë kushtet për shkak të detyrimeve të saj të pranimit, SHBA bie dakord të negociojë "në mirëbesim". Kievi njoftoi gjithashtu se SHBA do të mbështesë transferimin e investimeve dhe teknologjisë nga BE dhe vende të tjera.

5. Fitimi për dhjetë vjetët e parë riinvestohet në Ukrainë

Sipas marrëveshjes, në dekadën e parë të funksionimit të fondit të rindërtimit, të gjitha fitimet do të riinvestohen plotësisht në ekonominë ukrainase.

Kjo mund të jetë e një rëndësie të madhe nëse konfirmohet se SHBA-ja nuk realizon përfitim të drejtpërdrejtë financiar në 10 vjetët e parë. Ukraina pret që të gjitha të ardhurat nga fondi të drejtohen drejt rindërtimit të vendit dhe projekteve të reja.

Pas kësaj periudhe, fitimet do të ndahen midis ortakëve. Sekretari amerikan i Thesarit Scott Bessent tha për Fox News se marrëveshja "i dërgon një mesazh popullit amerikan se ne kemi një mundësi për të marrë pjesë, për të kompensuar disa nga kostot dhe për tu bërë partnerë në suksesin e popullit ukrainas".

6. Ndihma ushtarake amerikane është kthyer në tryezë

Marrëveshja u formulua në atë mënyrë që paraqitej si parakusht për vazhdimin e ndihmës ushtarake amerikane për Ukrainën.

Zëvendëskryeministrja e parë e Ukrainës, Yulia Sviridenko, e cila udhëtoi në Uashington për të nënshkruar marrëveshjen, tha se ajo parashikon mbështetje të re të SHBA-së, duke përfshirë shpërndarjen e sistemeve të mbrojtjes ajrore.

Kjo mund të përfaqësojë një ndryshim në politikën e Trump, duke pasur parasysh se administrata e tij deri më tani ka mbrojtur reduktimin e ndihmës ushtarake për Ukrainën.

Nuk dihet se si do të ndikojë marrëveshja në situatën në vijën e parë. Moska ende nuk ka bërë një deklaratë zyrtare.

7. Megjithatë, SHBA mund të tërhiqet në çdo kohë

Marrëveshja nuk përmban garanci të forta sigurie të SHBA-së, të cilat Ukraina dhe aleatët e saj evropianë i kanë kërkuar prej kohësh nga Uashingtoni. Trump ka treguar në mënyrë të përsëritur një ngurrim për tu angazhuar për ndihmën ushtarake me të njëjtin intensitet si administrata e mëparshme.

Mbështetja amerikane për Ukrainën në këtë rast kushtëzohet ekskluzivisht nga komponentët ekonomikë të marrëveshjes. Për shkak të kësaj, mbetet njëfarë pasigurie në lidhje me qëndrueshmërinë e angazhimit të Amerikës ndaj Kievit.

Zelensky ende mund të festojë

Duke qenë se marrëveshja nuk përfshin shlyerjen e borxhit, parashikon riinvestim dhjetëvjeçar të fitimeve, nuk pengon integrimin evropian dhe rihap derën për tregtinë. Ndihma ushtarake, e gjitha pa lëshime formale ndaj Moskës, ndaj së cilës SHBA mban një qëndrim më të ashpër, Kievi ka arsye të jetë i kënaqur, veçanërisht në krahasim me propozimet e mëparshme, dukshëm më pak të favorshme.