Kush po fiton zgjedhjet në Rumani?

Sondazhet tregojnë se kryebashkiaku i Bukureshtit që i përket grupimit të qendrës arrin të barazohet me populistin e ekstremit të djathtë George Simion përpara votimit të së dielës. Por a është kjo rritje reale?

Vota e së dielës do të përcaktojë nëse një anëtar strategjikisht i rëndësishëm i NATO-s në skajin lindor të BE-së do të marrë një kthesë kundër Ukrainës nën ndikimin shkatërrues të një populisti të djathtë ekstrem, apo do të mbetet i ankoruar fort në rrjedhën tradicionale pro-Bruksel.

Në krye pas raundit të parë është George Simion , një nacionalist 38-vjeçar që e do Donald Trumpin, i cili kundërshton ndihmën për Ukrainën dhe më parë ka favorizuar bashkimin e Rumanisë me fqinjën e saj Moldavinë.

Kundërshtari i tij në balotazhin e raundit të dytë të së dielës është matematikani i moderuar dhe i qendrës, Nicușor Dan , 55 vjeç, i cili ka qenë kryebashkiaku i pavarur i kryeqytetit të Rumanisë, Bukureshtit, që nga viti 2020. Dan premton ta mbajë Rumaninë në trajektoren e saj evropiane dhe pro-perëndimore dhe i ka bërë thirrje Trump të ndjekë një qëndrim më të ashpër me Rusinë.

“Ne në thelb po fitojmë”, tha Simion për Politico në komente të veçanta gjatë një vizite në Bruksel të enjten.

“E vetmja gjë që na duhet janë zgjedhje të ndershme dhe të lira, të gjitha institucionet të veprojnë në një mënyrë normale dhe korrekte, dhe ne do të përfundojmë të parët kur të numërohet vota e fundit. Kam një pikëpamje mjaft optimiste për këtë, për rezultatin përfundimtar, mendoj se do të jetë një fitore e madhe”, tha ai.

Sondazhet

Në raundin e parë të zgjedhjeve, Simon fitoi 41 përqind të votave kundrejt 21 përqind të Danit. Pyetja është nëse Simion mund ta ruajë këtë avantazh të madh, apo nëse Dan mund të tërheqë mbështetje të mjaftueshme nga mbështetësit e partive të tjera për ta kaluar atë në raundin e dytë të së dielës.

Në sondazhet e hershme që shikonin garën kokë më kokë pas votimit të parë, Simion ruajti një epërsi të rehatshme me 55 përqind kundrejt 45 përqind të Danit, në një sondazh të porositur nga vetë kryetari i bashkisë së Bukureshtit.

Por sondazhet më të fundit kanë treguar se hendeku po ngushtohet ndjeshëm ndërsa dita e vendimmarrjes afrohet.

Një sondazh me 4000 persona nga AtlasIntel i vendosi të dy kandidatët në të njëjtin nivel me nga 48 përqind secili. Çështja kryesore është se AtlasIntel përfshiu një mostër të popullsisë së madhe të diasporës rumune, midis të cilëve Simion është jashtëzakonisht popullor.

Të enjten, Dan mori kryesimin në një sondazh për herë të parë, me 52 përqind kundrejt 48 përqind të Simion. Ky sondazh, nga instituti i pavarur kërkimor IRSOP, përfshiu rreth 950 persona.

Shumë rumunë ngurrojnë të thonë se si do të votojnë, disa prej të cilëve kanë frikë nga pasojat. Duke pasur parasysh nivelin e lartë të cinizmit në lidhje me procesin dhe faktin që sondazhet më parë e nënvlerësuan mbështetjen për të djathtët, a janë vërtet të besueshme sondazhe të tilla?

“Po, atyre mund t’u besohet”, tha Radu Magdin, një ish-këshilltar i qeverisë rumune i cili tani është drejtor ekzekutiv i Smartlink Communications.

“Gara do të jetë shumë e ngushtë të dielën. Është shumë e pamundur që Simion të fitojë me një diferencë. Ose ai fiton me një diferencë të ngushtë, ose ka shumë mundësi që Nicușor Dan të arrijë dhe të fitojë, bazuar në një pjesëmarrje më të madhe”, shtoi ai.

Zgjedhjet në Rumani janë zhvilluar kryesisht në televizion dhe në mediat sociale. Asnjëri prej dy kandidatëve nuk kaloi shumë kohë në terren, duke vizituar vendin, në ditët e fundit, dhe nuk ka pasur asnjë njoftim publik apo tubime në zonat kryesore zgjedhore.

Përplasjet e politikave

Kur bëhet fjalë për politikën, Simion ka premtuar të ndjekë qasjen e Trump ndaj luftës në Ukrainë dhe të imitojë stilin e tij qeverisës në përgjithësi, duke ulur taksat dhe duke nxitur biznesin, ndërkohë që do të eliminojë ideologjinë "e zgjuar" dhe do të mbështesë vlerat tradicionale të krishtera dhe familjare.

Mes kritikave se ka qenë shumë pro-Putin, Simion kohët e fundit ka shprehur besimin e tij në NATO. Ndërsa shmang qëndrimet e hapura anti-BE, ai gjithashtu ka pretenduar se mbron Rumaninë në negociatat me bllokun dhe të enjten akuzoi Presidentin Francez Emmanuel Macron se ka "tendenca diktatoriale" - lloji i komentit që nuk do të ishte i papërshtatshëm nga Trump.

Ndërkohë, Dan i ka bërë thirrje Trumpit që të ushtrojë më shumë presion mbi Putinin në negociatat e paqes me Ukrainën dhe është zotuar të vazhdojë ta udhëheqë Rumaninë në rrugën e saj pro-evropiane dhe perëndimore, duke e përshkruar Simion si një “gazetë ruse”.

Pjesëmarrja në votime ka të ngjarë të jetë faktori vendimtar. Analistët, përfshirë ata brenda kampit të Danit, besojnë se sa më e lartë të jetë pjesëmarrja, aq më mirë për kryetarin e bashkisë së Bukureshtit.

“Historikisht ka një pjesëmarrje më të lartë me rreth 10 për qind më shumë në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale krahasuar me raundin e parë”, tha analisti Magdin.

Nëse pjesëmarrja mbetet në nivelin e raundit të parë — deri në 55 përqind — Simion ka të ngjarë të fitojë, tha ai.

“Me mbi 60 përqind, Nicușor Dan bëhet fituesi më i mundshëm.”

Një zyrtar që punonte në ekipin e Danit tha se mobilizimi i votuesve të rinj do të jetë çelësi. Për të fituar, Danit i duhen 11 milionë njerëz që të dalin në votime, krahasuar me 9.5 milionë në raundin e parë, tha zyrtari.

Simion është kandidati kryesor pasi ultranacionalisti Georgescu, fituesi tronditës i së djathtës ekstreme në zgjedhjet e anuluara të vitit të kaluar, u skualifikua. Autoritetet rumune thanë se ndërhyrja e huaj e kishte ndihmuar atë të arrinte fitoren.

Shumë votues në Rumani — përfshirë ata që nuk e mbështetën Georgescun — ndiheshin të pakënaqur që zyrtarë dhe gjyqtarë pa fytyrë mund të anulonin zgjedhjet. Njerëzit në Rumani zakonisht e përshkruajnë demokracinë si një mashtrim dhe kërkojnë që sistemi politik “i korruptuar” i vendit të shembet.

Simioni është përfituesi kryesor i këtij zemërimi, megjithëse Dani gjithashtu premton të sjellë ndryshime dhe e portretizon veten si një politikan “kundër sistemit”. 

Diaspora rumune mund t’i ndryshojë rezultatet e votimit të së dielës në të dyja anët. Vlerësohet se 4 milionë rumunë jetojnë jashtë vendit, 970,000 prej të cilëve votuan në raundin e parë — me rreth 60 përqind që mbështetën Simionin.

Votimi ka filluar tashmë në diasporë për raundin e dytë. “Sondazhet që kemi parë deri më tani nuk janë të sakta sepse nuk e mbulojnë diasporën”, tha Elena Calistru, aktiviste qytetare dhe presidente e OJQ-së Funky Citizen. “Në zgjedhjet e mëparshme, pjesëmarrja për diasporën ishte më shumë se një milion njerëz.”

“Dallimi i madh që pamë midis dy kandidatëve në raundin e parë të zgjedhjeve po afrohet vërtet, dhe Nicușor Dan është në rritje”, tha ajo. “Pjesëmarrja do të jetë thelbësore.”